اثر تماسی و دورکنندگی اسانس هل (Elletaria cardamomum (L.) Maton.) و زیره سیاه (Bunium persicum (Boiss.) Fedtsch.) روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum (Herbst) (Coleoptera: Tenebrionidae))

طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیب‌های گیاهی متعدد به منظور دستیابی به جایگزین‌های بی‌خطر یا کم‌خطر و مؤثرتر از حشره‌کش‌های شیمیایی برای کنترل آفات انباری انجام شده است. در تحقیق حاضر سمیت تماسی و اثر دورکنندگی اسانس‌های دو گونه گیاهی هل (Elletaria cardamomum (L.) Maton) و زیره سیاه (Bunium persicum (Boiss.) Fedtsch.) روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمای C˚1±30، رطوبت نسبی 5±60% و تاریکی انجام شد. نتایج آزمایشهای زیست‌سنجی جهت بررسی سمیت تماسی نشان داد که با افزایش غلظت هر اسانس، درصد مرگ و میر حشرات کامل افزایش یافت. حساسیت حشرات نر بیشتر از حشرات ماده بود. براساس معیار LC50 در مدت 24 ساعت بیشترین سمیت تماسی مربوط به اسانس زیره سیاه علیه حشرات نر (25/0 میکرولیتر بر سانتی‌متر مربع) و کمترین سمیت مربوط به اسانس هل علیه حشرات ماده (91/0 میکرولیتر بر سانتی‌متر مربع) بود. نتایج مقایسه اثر دورکنندگی اسانس‌ها روی حشرات کامل نشان داد که میزان دورکنندگی حدود 70 تا 80 درصد توسط اسانس هل در غلظت‌های بالاتری (حدود 4-3 برابر) در مقایسه با اسانس زیره سیاه حاصل شد. با افزایش غلظت اسانس‌ها، اثر دورکنندگی علیه هر دو جنس حشره افزایش یافت. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس‌های هل و زیره سیاه منابع بیولوژیکی مؤثری هستند که می‌توانند جهت حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه قرمز آرد بکار برده شوند.